LEXIQUE DE MOTS LATINS, UTILES  POUR LA GÉNÉALOGIE

   

 

A

a, ab, abs ...................................................………. de, par

abavus.......................................…….. 2e arrière-grand-père

abbatialis, e , abbatia,                                                     

abbattissa  ................................. de l'abbé, abbaye, abbesse

abluo, abluere, ablui, ablutus .................................. baptiser

absens, absentis   ............................................……. absent

absentia, in absentia, aberant, aberat ............  en l'absence de

absolutio, ionis……............................................. absolution

absque  ...................................................................... sans

abstersus, a, um  .................................................... baptisé

absum, abesse, afui  .......................................... être absent

ac, atque ……. .. ................................................. et même

a.c = anno currenti ....................................    annèe en cours

acatholicus, a, um …................   acatholique, non catholique

acquiesco, acquiescere, acquievi, acquietum ...... ...... décéder

actum, i  acta, actorum  .........................……… acte,registre

actus, a, um .............................................……… enregistré

ad ………………………………......…….……. vers, près de

a.d = anno dicti  ...................................... dans la dite année

A.D = Anno Domini  ..................... dans l'année du Seigneur

Aderant  .......................................................... être présent

adinde ......................................................……….. ci-après

adolescens, tis ..........……..... jeune-homme, jeune-personne

adsum, adesse, adfuit, aderat, adstabat .............. être présent

adulter, eri .....................................…...…. homme adultère

adultera, ae ..........................................….. femme adultère

advena ................................................................. étranger

advenio, advenire, adveni, adventum  ....................    venir à

aedes, aedium ............................................... maison, foyer

affines, affinium  ........................................... légitime, légal

aetas, aetatis …....................................................... âge, vie

affirmo, affirmare, affirmavi,                                          

affirmatum  ........................................... confirmer, affirmer

afuerunt .................................................................. absent

agnatus .......................................................... côté paternel

agnosco, agnoscere, agnovi,                                           

agnitum  ........................................... reconnaître ,approuver

ago, agere, egi, actum  ..................................... faire, réaliser

ait, aiunt, adjebat,  ............................. il affirme, ils affirment

alibi   ..............................................................……. ailleurs

alienigena  .............................................................. étranger

allego, allegare, allegavi, allegatum  ........................  prétendre

alter, era, erum ........................................................... autre

altera die .......................................................... le lendemain

ambo, ae, o………................................................... les deux

amita, ae,     ............................................... tante (paternelle)

amita magna ……………….........…… grand-tante (paternelle)

annus, i,       ………………........…………  an, m. et année, f.

ante      ...................................................................... avant

antehac   ......……......................................... avant ce temps

antelucanus, a, um ……...................................... avant l'aube

antequam ………........................................................ avant

apographon  ................................................................ copie

apud ……………………....………………….....…….  près de

archiepiscopus, i   .....……………………….........  archevêque

ass, assistens  ......................................................... assistant 

asseruit, asseruerunt  ............................................... affirmer

augustus  ..................................................................... août

aut  …….....................................................................     ou

autem    ....…….................................................... cependant

ava, ae  …........................................................... grand-mère

avi, avorum    ..……........................................ grands parents

avunculus, i  …….............………….............. oncle (maternel)

avunculus magnus ……......……....…… grand-oncle (maternel)

avus, i , proavus ................…… grand-père, arrière-grand-père

 

 
 

 

 

B

bannum, i  …................................ proclamation des bans

baptisma, atis, baptismus, i  . ….………………...baptême

bapt, baptiz, baptizatus, baptizata  ...................  baptisé(e)

baptizo, baptizare, baptizavi, baptizatum  .........     baptiser

beatus, a, um , beatae memoriae, bm  ...        béni, décédé

bellum, i     ........................................................... guerre

bene          ............................................................... bien

benedico, benedicere, benedixi,

benedictum  ............................................. consacrer, bénir

benedictio, ionis    ......................................  consécration

burgensis, is, burgimaster ................       bourgeois, maire

 

 
   

C

caelebs, caelibis……......................................... célibataire

calendae, arum …… ............ calendes (calendrier romain)

capellanus, i … ................................................. aumônier

celebare (nuptia celebare) ..............   célébrer un mariage

ceteri, ae, a .. …. ................................................... autres

circa . .. ...........................................................  environ

circiter ………........................................ environ, près de

civis, cives, civium  .............................................. citoyen

civitas, atis…............................................................ ville

clericus, i…….................................................. secrétaire

coemeterium, i    ............................................  cimetière

cognatus  ....................................... en parenté par le sang

comitatus    ......................................................... comité

commater, commatris    ................................... marraine

commorans, tis       .......................................   habitant à

commorantes, tium      .............................       habitants à

comparuit, comparuerunt,comparebant ........  ont comparu

compater, compatris     ......................................  parrain

comperio,comperire,comperi,

compertum ………………………… découvrir,apprendre

conjux, coniugis  . coniuges     … … ...  l'époux, les époux

conj:, conjm, conjugatus, a, um     .......................     marié

conjugata, ae     .................................................. l'épouse

conjugatus, i     ...................................................  époux

consensus, us  …........................................ consentement

consobrinus, i  , consobrina, ae   ...……… cousin, cousine

contendo, contendere, contendi,                                      

contentum  ........................................ affirmer, demander

contractus      ........................................  contrat, accord

contrahens, tis        .......   nouveau marié, nouvelle mariée

copulo, copulare, copulatum, copulans ...  unir par les liens

coram         ..........................................   en présence de

cras        ............................................................. demain

cujus .......................................................... celui, de celui

cum   ........................................       avec, quand, depuis

curatus, i    ......................................................    vicaire

 

 
   

D

d. = dictus  ................................................... déjà nommé

DD = domino domino  ............................ maître, seigneur

decembris  ....................................................... décembre

decessit ...................................................... est décédé(e)

decessus     ........................................................... mort

defuntus, a, um     ...........................................    décédé

degens .................................................................. habitant

didymi  ............................................................... jumeaux

dies, diei , altera die  ....................         jour, le lendemain

dietarius  ......................................................... journalier

discedo, discedere, discessi,dissessum  ...............   mourir

dnus = dominus  ................................................ seigneur

do, dare, dedi, datum  ............................ donner, octroyer

dominus, i      .....................................    maître, seigneur

domus       ................................................ maison,  foyer

donec         .............................................  jusqu'à ce que

dud = dumviveret  ........................................ de son vivant

dum          ................................... pendant, jusqu'à ce que

 

 
   

E

e, ex        ............................................  de, en dehors de

é = est  ................................................................ est, a été

edidit, animam, efflavit animam,                                      

egit enimam  ..................................... rendre l'âme, décédé

eger,egra, egrum, egrans, egrantis     ...............     malade

ejusdem anni                                    de la même année

ejusdem, eiusdem  ............................................ du même

eo, ire, ii, itum  ........................................................... aller

 

eod, eodem,

eodern anno (mense, die) ...….....………  identique, le même

etiam………................................................... encore, ainsi

ex   .............................................................................  de

expresse ……….............................................. entièrement

extra ……............................................... en dehors, à côté

extremus, a, um ..................................................... dernier

 

 
   

F

 

F

f., fs = filia ou filius  ....................................... fille ou fils

f.nat, fa.nat  ........................................ fils ou fille naturel

fa = filia  ..................................................................... fille

facio, facere, feci, factum  ......................................... faire

februarius  .............................................................. février

fere (adv)  ............................................................. presque

fil: (= filius, filia)  ............................................ fils ou fille

filia, ae , filiae, rum ……… ............................. fille, filles

filiola, ae ….................................................... petite fille

filiolus, i …….................................................... petit fils

filius, i , filii  ..…………............................   le fils, les fils

firmo, firmare, firmavi, firmatum  ......   affirmer,confirmer

frater, tris …............................................................ frère

fratria  ...............…………………................. belle-soeur

fuere, fuerunt  ................................................... ils étaient

 

 
   

G

geminae, arum ……................................... filles jumelles

gemini, orum ………...................................... fils jumeaux

geminus, a, um ……............................... jumeau, jumelle

gener, eri ............................................................... gendre

genitor, genitrix  ..….........................................père, mère

germania, ae, ….............................................. Allemagne

germanus, i ,m....................................... ............ Allemand

gero, gerere, gessi, gessum  ........................................ agir

gigno, gignere, genui, genitum  ............................. être né

glos  ................................................................. belle-soeur

 

 
   

H

habeo, habere, habui, habitum  ................................. avoir

habito, habitare, habitavi, habitatum  ....................  habiter

Hadrianus ……………………………………….  Adrien

Heri ……..................................................................... hier

hesterna die  .................................................... avant-hier

hic, haec, hoc ……….......................................... ceci, cela

hodie , hodiernus  ....………............................ aujourd'hui

hora, ae ……............................................................. heure

hujas, atis ……….................................................. ceci, ici

humatus, a, um ………........................................... enterré

 

 
   

I

iam (adv)  ............................................. déjà, maintenant

ibi ……...................................................................     là

idcirco        ..........................................    par conséquent

idem, eadem  .................................................... le même

ideo        ................................................ par conséquent

ignotus, a, um         ..........................................   inconnu

ille, illa, illud  ............................................................ cela

illeg:, illegit:, illegitimus, a, um    .................         illégitime

in     ...................................................................    dans

in domo  ....................................................... à la maison

incognitus  .......................................................... inconnu

incola, ae      .....................................................  habitant

infans, infantis       ..............................................   enfant

infrascriptus, a, um      ...............................      soussigné

innuptus  ........................................................ célibataire

inter  ...................................................................... entre

intra        ........................................  dans, à l'intérieur de

intro, intrare, intravi, intratum  ........................ enregistrer

intronixo, intronizare, intronizavi, zatum  .............    marier

ipse, ipsa, ipsum     …………………………… soi-même

is, ae, id ……………...........................   ce, cela, il,elle,ils

iste, ista, istud ……………....................................... cela

item           ................................................ ainsi, comme

 

 
   

J

Joannes  .................................................................  Jean

jaminde  ................................................... immédiatement

januarius  ............................................................. janvier

julius  ..................................................................... juillet

junius  ...................................................................... juin

juvenes         .................................................. jeunes gens

juvenis    ...................................................   jeune homme

juxta           ................................................. près, à côté de

 

 
   

L

lautus, a, um       ................................................   baptisé

legitimi conjuges  ................…………. mariés légitimement

leg:, legit:, legitimus, a, um     ......................……   légitime

levir  .................................……………………. beau-frère

liber = solutus    .............................................   célibataire

liber, era, erum       ..................................................  libre

ligatus, a, um      ...................................................   marié

 

 
   

M

M:  ......................................................................... Maria

maius  ......................................................................... mai

majorenis, e  ……................................................. majeur

mane    .......................................................…….. le matin

maneo, manere, mansi, mansum  ........... rester, demeurer

marita, ae   ........................................................ épouse

maritatio, ionis     .............................................. mariage

marito, maritare, maritavi, maritatum  ................... marier

maritus, i      ......................................................... époux

martius  .................................................................... mars

mater, matris …....................................................... mère

maternus, a, um ………………………….  maternel, elle

matertera, ae, ………………………...  tante (maternelle)

matertera magna ………………… grand-tante maternelle

matrimonialis, e ……..................................   matrimonial

matrimonium, i  ..…........................................... mariage

matrina, ae …..................................................... marraine

matutinus, a, um ………...................................... le matin

mensis …................................................................ mois

meridianus, a, um , meridis, meridiei  ....……........   à midi

minorennis, e .........……….................................... mineur

mixtus, a, um …….................................................. mixte

modo  ............................................................. maintenant

more novo  ...................................... calendrier grégorien

more vetere  ........................................... calendrier julien

morior, mori, mortuus sum  .................................  mourir

mortuus, a, um……................................................. mort

multus, a, um , multum   ......…………............  nombreux

 

 
   

N

nonem nescio  .......................... dont on ne sait pas le nom

naturalis, e ……..................................  naturel, illégitime

natus, a, um , nata, ae , natus, i …………. ................. né,

                                                    née (fille), né (garçon)

necnon ……......................................................... et aussi

neosponsus, i , neosponsa, ae ……. ..  nouvellement marié

nepos, nepotis ……................................. petit-fils, neveu

neptis ….................................................. petite fille,nièce

neto, nectere, nexi,

nexum in matrimonio ....……………..  lier par le mariage

nomen, inis …........................................................... nom

nomine, noe  .................................... par, avec, au nom de

nothus, a, um …….................................... connu, familier

novembris  ...................................................... novembre

noverca, novercus  ........................ belle-mère, beau-père

nox, noctis , nocte  .....……............................ nuit, la nuit

nubo, nubere, nupsi, nuptum  .............................  épouser

nudius tertius  ................................................ avant-veille

nullus, a, um …… .................................. personne, aucun

nullo dissentiente  ..................................  nulle opposition

nunc temporis  ................................................ maintenant

nuper ……….................................................. tardivement

nuptiae, arum ……................................................... noces

secundae nuptiae  .................;;.................... secondes noces

 

 
   

O

ob ………............................................................... avant

obeo, obire, obii, obitum  ..................................... décéder

obitus ……............................................................... décès

obstetrix, cis  .................................................. sage-femme

octobris  ............................................................... octobre

origo, inis     .......................................  naissance, origine

oriundus, a, um       .........................     originaire de, né à

ortus      ................................................. originaire, né à

 

 
   

P

paelex, paelicis  ....................................... mère illégitime

parens, tis  , parentes, ium    ..........           parent, parents

parochia, ae  , parochialis, e     . .……  paroisse, paroissial

parochianus, i     ............................................  paroissien

parsona, ae  , pastor, oris     ……............... pasteur, prêtre

partus  ............................................................ naissance

pater, patris , paternalis, e  ………............. père, paternel

patrina, ae   ....................................................  marraine

patrini, orum ……............................. parrain et marraine

patrinus, i ……..................................................... parrain

patruus magnus ………………….. grand-oncle (paternel)

pbtr. = presbiter  .................................................... prêtre

pellex, pellicis  ........................................ mère illégitime

peperit ................................................................. enfanta

peregrinus, a; um   ......................................       étranger

pereo, perire, perii, peritum  .................................. mourir

plutus, a, um …................................................... baptisé

pomeridianus, a, um   ……..................... dans l'après midi

post  ……................................................................ après

postridie  ……............................................. le lendemain

prae  .. …............................................................... avant

praedefunctus, a, um  …..  .........   précédemment décédé

praehabitus, a, um  ……........................ présenté, montré

praenominatus, a, um  …..  ............................ prénommé

praesens, tis  …….......................................... être présent

praeter  ……............................................... après, au-delà

praevius, a, um    ……......................................... antérieur

primogenitus, primogenita  ......   premier-né, première-née

prina  ................................................................... marraine

prinus  .................................................................... parrain

prius  ………................................... avant, précédemment

privigna, privignus  ...........................  belle-fille, beau-fils

pro  ............................................................................. pour

proamita, ae    ……………………grand-tante paternelle

proclamatio, ionis    .....….............. proclamation des bans

professio, ionis  ……......................................... croyance

progenitus, a, um    ......……........................... premier-né

prognatus, a, um  ……................................................ né

proles, is    …........................................................... enfant

promatertera, ae …………………. grand-tante maternelle

promulgatio, ionis … ...................   proclamation des bans

prout  ................................................... comme, selon que

puella, ae ….............................................……... jeune fille

puellus, i …. ................................................ jeune garçon

puer, pueri ……............................……........ enfant garçon

puerpera, ae …................................................ jeune mère

puerperium ...............……................................. naissance

purgatus, a, um ……............................................. baptisé

 

 
   

Q

qando  ............................……................................ quand

queo, quivi  .......................................................... pouvoir

qui, quae, quod  .................................................. qui, quoi

quiesco, quiescere, quivi, quietum ................  cesser, mourir

 
   

R

regeneratus  ........................................................ baptisé

relinquo, relinquere, reliqui, relictum  ...;........   abandonner

renatus spirituali aqua  .......................................... baptisé

renatus, a, um ……................................. baptisé, renaître

 

 
   

S

 sanctus , sancta …….......................……........... saint, sainte

sacellum, i  .....................…….............................. chapelle

sacer, cra, crum ................……….............................. saint

scorta  ........................................................ mère illégitime

sepelio, sepelire, sepelivi, sepultum  ...................... enterrer

Septembris  ....................................................... septembre

sepultus, a, um ..................……............................. enterré

sequenti die  .................................................. le lendemain

seu, sive  ............................................................. ou, ou si

sexus .................................……................................ sexe

sine  .......................................................................... sans

sisto, sistere, stiti, steti, statum  .......................... représenter

solutus, a, um ……............................................. célibataire

soror, oris   .….......................................................... soeur

sponsa, ae  ..........……............................................ épouse

sponsale, is ……................................................ fiançailles

sponsalia, ium ............………................... bans du mariage

sponsalis, e ...........……….................................. fiançailles

sponso, sponsare, sponsavi, sponsatum  ..............  se marier

secundae nuptiae  ...................................... secondes noces

sponsus, i ……........................................................ époux

spurius, a, um ............………............................. illégitime

sub, subadituus  ..................................................... adjoint

subire, matrimonium subire  ............................... se marier

subito ....................……….......................... soudainement

subscripto, scribere, scripsi, scribtum  ..............   soussigner

subsigno, signare, signavi, signatum  ................    soussigner

sum, esse, fui  ........................................................... être

superstes, stitis  …….......................................... survivant

supervivo,  supervivere, supervixi  .......................  survivre

supra   .................................................................... avant

susceptor, oris  ……............................. parrain ou marraine

 

 
   

T

tempus, temporis  …................................................. temps

teneo, tenere, tenui, tentum  ....  avoir, agir en tant que parrain

testis  …................................................................ témoins

tinctus, a, um  ……................................................  baptisé

 

 
   

U

ubi  ……..................................................................... où

ultimo  .................................................................. dernier

urbs, urbis  …...................................................... cité, ville

uterque, utraque, utrumque,  ….... chacun, des deux, les deux                                                      

ux, uxor, oxoris  ….................................................. épouse

 

 
   

V

vespere , vespertinus, a, um  …….…….......... dans la soirée      

vicanus  .................................................................. village

vicarius, i ……......................................................... vicaire

vice, vicem, vices ……..................................... à la place de

vicibus ............................................................. village, cité

vicus, i ……............................................................. village

vid, videlicet  ..................................................... c'est à dire

video, videre, vidi, visum  ...........................  voir, témoigner

vidua, ae    ............................................................... veuve

viduus, i    .............................................…................  veuf

vir, viri  ..........................................................  mari, époux

virgo, inis    ............................................  .....fille célibataire

vita, ae  ........................................................................ vie

vivo, vivere, vixi, victurus  .......................................... vivre